لاکهید اس آر-۷۱

اس-آر-۷۱ بلک برد Lockheed SR-71 Blackbird
نوع هواپیما	هواپیمای شناسایی استراتژیک
کشور سازنده	ایالات متحده
شرکت سازنده	لاکهید اسکانک وورکز
طراحی شده توسط	کلارنس جانسون
نخستین پرواز	۲۲ دسامبر ۱۹۶۴
تاریخ رونمایی	۱۹۶۶
بازنشستگی	۱۹۹۸
بکارگیرنده(ها)	نیروی هوایی ایالات متحده، ناسا
تعداد ساخته‌شده	۳۲ فروند
توسعه یافتهٔ	لاکهید آ-۱۲

لاکهید اس‌آر-۷۱ بلک‌برد (به انگلیسی: Lockheed SR-71 Blackbird) نوعی هواپیمای شناسایی دوربرد بود که اولین فروند آن در سال ۱۹۶۴ به پرواز درآمده و از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۹۸ در خدمت نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا بود. بلک‌برد با بیشینه سرعتی بالای ۳ ماخ همچنان با اختلاف قابل توجه، رکورددار سریعترین هواپیمای سرنشین‌دار تاریخ است. در مجموع ۳۲ فروند از این هواپیما ساخته شد که ۱۲ فروند آن بر اثر سوانح مختلف از دست رفتند اما هیچیک مورد اصابت آتش دشمن قرار نگرفتند.

این هواپیما بر پایه مدل آ-۱۲ و YF-۱۲A ساخته شد و طراحی آن مدیون کلارنس جانسون است. او به همراه تیم مهندسین شرکت لاکهید اس‌آر-۷۱ را به عنوان جانشین هواپیمای جاسوسی یو-۲ ساختند. سرعت پرواز عادی این هواپیما ۳.۳ ماخ در ارتفاع ۲۴ هزار متری بود. سرعت بالا و ارتفاع پروازی بسیار بالای این هواپیما باعث می‌شد تا در مقابل هر تهدیدی چه از ناحیه پدافند موشکی زمینی و چه از ناحیه جنگنده‌های رهگیر دشمن ایمن باشد. در عمل نیز در طول نزدیک به ۴ دهه فعالیت این هواپیما هیچگاه حتی یک فروند از آن مورد تهدید دشمن قرار نگرفت.

توسعه و طراحی

در آن زمان کلی جانسون رییس بخشی از لاکهید بود که به طراحی پروژه‌های پیشرفته می‌پرداخت (لاکهید اسکانک وورکز). هواپیمای A-۱۱ اولین هواپیمایی بود که تیم او در ۱۹۶۲ برای سیا طراحی کردند که با جایگزینی موتور J-۵۸ مدل A-۱۲ معرفی شد. نمونه رهگیر آن YF-۱۲A بود و بعدهای آ-۱۲ به عنوان هواپیمای شناسایی نیروی هوایی ایالات متحده به نام SR-۷۱ نامگذاری شد.

طرح و مشخصات

مشکل اصلی در طراحی این هواپیما حرارت تولید شده در سرعتهای بالا بود، در نتیجه استفاده از مواد معمول در ساخت این هواپیما میسر نبود لذا در ساخت بدنه این هواپیما از تیتانیوم وآلیاژهای تیتانیوم استفاده شد. روی بدنه تمام تیتانیوم این هواپیما با یک رنگ مخصوص جذب کننده امواج راداری پوشانده شده که باعث ایجاد خصوصیت رادارگریزی نسبی برای آن شود. مسئله جالب در مورد این هواپیما این است که در هنگام سکون روی زمین، از باکهای آن در بال، بنزین نشت می‌کرد و راه حلی نیز برای آن وجود نداشت.زیرا هیچ ماده‌ای که در حرارت۴۲۶ درجه ذوب نشود و برای آب بندی قطعات بال بکار رود یافت نشد.طول بدنهٔ هواپیما در سرعت ۳ ماخ (۳۵۰۰ کیلومتر بر ساعت) بر اثر نیروی پیشرانهٔ قوی ۳۲ سانتی متر افزایش پیدا می‌کند و هنگام فرود بر اثر انبساط و انقباض قسمت‌هایی از جایگاه سوخت سوراخ می‌شود به همین دلیل برای هر پرواز، حدود ۳۵ ساعت کار بر روی هواپیما نیاز است.

ورودی هوا

نمایی از ورودی هوای موتورهای پرقدرت بلک برد

برای دریافت هوای مورد نیاز موتورهای پرقدرت این هواپیما و همچنین تنظیم میزان ورود هوا طراحی خاصی برای ورودیهای موتور در نظر گرفته شد که شامل یک بخش مخروطی شکل است که بسته به شرایط پروازی به جلو و عقب حرکت می‌کند.

بدنه

جهت مقابله با تغییرات انبساطی در حرارتهای بالا قطعات بدنه طوری ساخته شدند که روی زمین از هم کمی فاصله داشته باشند تا در پرواز و حرارتهای بالا قابلیت انبساط داشته باشند. همچنین به همین علت سوخت هواپیما روی باند نشت می‌کند لذا برای انجام ماموریتها یک پرواز کوتاه انجام داده و پس از سوختگیری هوایی به ماموریت اعزام می‌شود.

رادار گریزی

گرچه ایده‌هایی در طراحی هواپیما برای کاهش بازتاب راداری اتخاذ شد اما در عمل این هواپیما قابلیت رادارگریزی ندارد به طوری که از فواصل طولانی حتی توسط رادارهای کنترل هوایی قابل ردگیری است. از طرفی حرارت بالای تولید شده آن را یک هدف بزرگ مادون قرمز می‌سازد. با این حال خصوصیت اصلی که آن را دربرابر تمام حملات موشکی طی ۳۵ سال خدمتش ایمن ساخت سرعت بالای آن بود. به طوری که در طی مدت خدمتش بیش از چهار هزار تلاش برای رهگیری آن شکست خورد و از ۳۲ فروند تولید شده آن هیچکدام توسط دشمن سرنگون نشدند.

سوخت

سوخت این هواپیما جی‌پی-۷ است. این سوخت دارای درجه شعله وری بالا (۶۰ درجه سانتیگراد) است و همچنین به عنوان خنک کننده بدنه و مایع هیدرولیک موتور این هواپیما به کار می‌رود.

پیشرانه

این هواپیما توسط دو موتور پرات اند ویتنی J۵۸ هر یک به قدرت ۳۲۵۰۰ پاند تجهیز شده است. این موتورهای برای عملکرد بلند مدت با پس‌سوز در سرعتهای بالا طراحی شده است که تنها مشابه آن را در جت مسافربری کنکورد می‌توان یافت. این موتور در سرعتهای پایین همانند یک موتور جت معمولی عمل می‌کند و در سرعتهای بالا به صورت یک رم‌جت عملکرد دارد. در واقع یک موتور جت که داخل یک رم‌جت کارگذاشته شده است.

سنسورها

این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.

تاریخچه خدمتی

اولین پرواز آن در ۲۲ دسامبر ۱۹۶۴ انجام شد.

خروج از خدمت

در دهه هفتاد کنگره و نیروی هوایی در مورد هزینه‌بربودن این هواپیماها تحقیقاتی انجام دادند در آن زمان بیشترین توجه روی ارتقای بمب‌افکن‌های ب-۵۲ و بی-۱ لنسر بود لذا دستور به توقف این پروژه داده شد. یکی از علل این تصمیم هزینه بالای نگهداری این ناوگان بود. در حالیکه ساخت ماهواره‌های جاسوسی بسیار گرانتر است ولی در طی زمان هزینه نگهداری کمی دارد. از طرفی در آن زمان این هواپیما فاقد دیتالینک بود یعنی برای ارسال فوری اطلاعات جمع‌آوری شده تجهیزاتی نداشت و پس از بازگشت به پایگاه اطلاعات دریافت می‌شد.

در سال ۱۹۹۳ آمریکا با مشکلاتی در خاورمیانه و بالکان مواجه بود لذا کنگره بازگشت این هواپیما را به خدمت تصویب و بودجه‌ای برای آن در نظر گرفت اما در عمل این اتفاق نیفتادو در سال ۹۶ تصمیم به خروج این هواپیما از خدمت تا سال ۹۸ گرفته شد. یکی از دلایل این مساله حرکت به سمت هواپیماهای بدون سرنشین بود. در نتیجه در نیروی هوایی مقاومت برای بازگشت و اختصاص بودجه‌های هنگفت به این هواپیما ایجاد شده بود.

انواع

SR-۷۱A مدل اصلی تولید شده و SR-۷۱B مدل آموزشی بود.

مشخصات SR-۷۱A

منبع اطلاعات SR-71.org^[۱]

مشخصات عمومی

• خدمه: ۲
• :ظرفیت بارگیری ۳٬۵۰۰ lb (۱٬۶۰۰ kg) of sensors
• طول: ۱۰۷ ft ۵ in (۳۲٫۷۴ m)
• پهنای بال: ۵۵ فیت و ۷ اینچ (۱۶٫۹۴ m)
• ارتفاع: ۱۸ ft ۶ in (۵٫۶۴ m)
• بال: مساحت ۱٬۸۰۰ ft^۲ (۱۷۰ m^۲)
• وزن خالی: ۶۷٬۵۰۰ lb (۳۰٬۶۰۰ kg)
• وزن بارگیری: ۱۷۰٬۰۰۰ lb (۷۷٬۰۰۰ kg)
• بیشینه وزن برخاست: ۱۷۲٬۰۰۰ lb (۷۸٬۰۰۰ kg)
• پیشرانه: ۲× پرات اند ویتنی جی-۵۸ توربوجت پس‌سوز دائم, ۳۲٬۵۰۰ پوند (۱۴۵ kN) هرکدام
• Wheel track: ۱۶ ft ۸ in (۵٫۰۸ m)
• Wheel base: ۳۷ ft ۱۰ in (۱۱٫۵۳ m)
• Aspect ratio: ۱٫۷

عملکرد

• سرعت بیشینه: Mach ۳٫۲+ (۲٬۲۰۰+ mph, ۳٬۵۳۰+ km/h, ۱٬۹۰۰+ knots) at ۸۰٬۰۰۰ ft (۲۴٬۰۰۰ m)
• برد: ۲٬۹۰۰ nmi (۵٬۴۰۰ km)
• برد ترابری: ۳٬۲۰۰ nmi (۵٬۹۲۵ km)
• سقف پروازی: ۸۵٬۰۰۰ ft (۲۵٬۹۰۰ m)
• نرخ اوج‌گیری: ۱۱٬۸۱۰ ft/min (۶۰ m/s)
• بارگیری بال: ۹۴ lb/ft² (۴۶۰ kg/m²)
• نسبت نیرو به وزن: ۰٫۳۸۲

منابع

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ لاکهید اس آر-۷۱ موجود است.

• http://www.fas.org/programs/ssp/man/uswpns/air/special/sr71.html
• http://en.wikipedia.org/wiki/SR-71_Blackbird
• فرهاد کاشانی. لاکهید SR-۷۱ بلک برد. . ماهنامه نوآور اول، ش. ۵ (بهمن ۸۳): ۳۹.
• http://www.sr-71.org/blackbird/sr-71